قهوه اُوِر و آندر (over and under) مثل دو روی ناخوشایندِ یک سکه هستند که هیچ کدام از آنها به مذاق قهوهنوشها خوش نمیآید. در مقابل، قهوه متوازن و بالانس لبه میانی و مرز باریکی بین این دو روی متفاوتِ سکه است که تهیه آن مهارت، تخصص و تجربه بالای یک باریستا را میطلبد. تصور کنید که فنجان قهوه شما بسیار تلخ یا بسیار ترش شده است، در این شرایط شما قهوه اور یا آندر در دست دارید و برای لذت بردن از یک فنجان قهوه متوازن باید تمرین بیشتری کنید. در این مطلب برای بررسی تفاوت قهوه اُوِر-اِکسترکت و آندر-اِکسترکت، ویژگیهای این دو را بررسی میکنیم و به شما آموزش میدهیم که چرا قهوه اور یا آندر میشود؟
وقتی که آب داغ را روی دانه یا پودر قهوه میریزند، ترکیبات حل شدنی دانههای قهوه در آن آب حل میشود که به این روند اکسترکت یا عصارهگیری قهوه میگویند. این ترکیبات حل شدنی قهوه شامل کافئین، اسید، شکر، کربوهیدرات و لیپید میشود. بنابراین، در فرآیند استخراج قهوه باید طعم متوازنی از قهوه استخراج شود تا در نتیجه یک فنجان قهوه خوشطعم بدست آید.
در روشهای دمآوری مختلف، قهوه در درجههای مختلف استخراج میشود و همین موضوع باعث تفاوت در طعم نهایی نوشیدنی میشود و میزان استخراج قهوه در انواع روشهای دمآوری به عوامل مختلفی از جمله دمای آب، زمان دمآوری، سایز سابه، میزان دانههای قهوه و موارد دیگر بستگی دارد.
قهوه متعادل یا قهوه بالانس (Balanced coffee) یکی از اصطلاحات قهوه است که به یک فنجان قهوه با ترکیب طعمهای متوازن اشاره دارد.
در یک فنجان قهوه متوازن، هیچ کدام از طعمهای قهوه (شامل تلخی، ترشی، اسیدی و …) بر سایر طعمها نمیچربد و ترکیب متوازنی از شیرینی، تلخی، اسیدیته و بادی قهوه را در دهان ایجاد میکند.
در مقابل، اگر طعم فنجان قهوه متوازن نباشد، با قهوه اُوِر-اِکسترکتِد یا آندر-اِکسترکتِد روبرو هستیم که به دلیل ایراد در یک یا چند پارامتر دمآوری چنین مشکلی ایجاد شده است.
با توجه به تعریف عصارهگیری قهوه متوجه شدیم که در طول فرآیند استخراج ترکیبات دانه قهوه به آب اضافه میشود.زمانی که این ترکیبات حل شدنی به مقدار زیادی از دانه قهوه استخراج شود، با یک فنجان قهوه اور اکسترکت (over-extracted coffee) مواجه میشویم.
استخراج بیش از حد قهوه باعث طعم بسیار تلخ، حس خشکی روی زبان، رنگ تیره و غلیظ و مخفی شدن شیرینی قهوه پشت طعم تلخ شدید آن میشود.
معمولا استخراج بیش از حد به دلایل زیر اتفاق میافتد:
1. سایز سابه بسیار ریز (خصوصا در روشهای پوراور)
2. زمان دمآوری طولانیمدت
3.دمای بالای آب
4. تمیز نبودن فیلتر دستگاه
5. استفاده از مقدار زیادی قهوه
در مقابل، زمانی که مقدار کافی از ترکیبات قهوه در طول فرآیند دمآوری درون آب استخراج نشود، قهوه آندر اکسترکت (under-extracted coffee) خواهیم داشت. قهوه آندر اکسترکت را با طعم ترش، غلظت طعم پایین، بادی آبکی و ضعیف و محو شدن ناگهانی طعم نوشیدنی بعد از هر جرعه تشخیص میدهیم.
به صورت کلی، مشکل استخراج ناکافی قهوه به دلایل زیر ایجاد میشود:
1. استفاده از سایز سابه درشت
2. زمان دمآوری کوتاه
3. دمای پایین آب
4. استفاده از مقدار کم قهوه